داوری با اختیار سازش در حقوق ایران و قواعد آنسیترال

داوری منصفانه نوعی از داوری است که در حوزه قانون قابل اعمال بر ماهیت دعوا مورد مطالعه قرار می¬گیرد . این نوع داوری با عناوینی چون داوری دوستانه ، کدخدامنشانه و داوری بر اساس عدالت و انصاف ، در بسیاری از قوانین داخلی و قواعد داوری تجاری بین¬المللی مورد اشاره قرار گرفته است . حقوق داوری داخلی ما ، هرچند که از این عناوین استفاده نکرده اما از اولین قوانینی که راجع به داوری مورد تصویب قرار می¬گرفت با ماهیتی به نام داوری با اختیار سازش آشنا شد که بسیار شبیه به داوری منصفانه است . از سویی دیگر با تصویب قانون داوری تجاری بین المللی ایران در سال 1376 اصطلاح داوری کدخدامنشانه و بر اساس عدالت و انصاف وارد سیستم حقوقی ما شد . در این نوع داوری ، داوران اختیارات گسترده¬ای در حل¬وفصل اختلاف ، خارج از قواعد حقوقی حاکم دارند و در واقع در بسیاری از موارد خارج از محدوده ضوابط رسیدگی های داوری عمل می‏نمایند و تنها معیاری که برای حل و فصل اختلاف در نظر می‏گیرند رعایت عنصر انصاف است . وجود این سطح از اختیارات و اجمال گویی در قوانین راجع به داوری منصفانه و با اختیار سازش سوالات زیادی راجع به ماهیت این نهاد ، نحوه تصمیم گیری داوران ، طبیعت تصمیم اتخاذی داوران و محدوده اختیارات داوران در این نوع داوری مطرح ساخته است . در همین راستا از نقطه نظر داوری و ماهیت خاص آن ، به نظر می‏رسد که داوری منصفانه از لحاظ ماهیت، دارای ساختاری قضایی است و داورانی که مجاز به اعمال قواعد انصاف هستند؛ رسیدگی قضایی انجام می¬دهند که با اعمال انصاف همراه خواهد بود . بر این اساس ابزار انصاف در داوری منصفانه کارکردی سلبی دارد نه ایجابی .اما به نظر می‏رسد وضعیت داوری با اختیار سازش مد نظر قانون آیین دادرسی مدنی با داوری منصفانه ، حداقل در ماهیت نقش داوران و برآمد این نوع داوری متفاوت باشد . در این تحقیق با نگاهی تطبیقی در حقوق ایران و قواعد داوری آنسیترال به شناسایی ماهیت این نهاد حقوق داوری پرداخته شده است و سعی شده است به سوالات مذکور پاسخ داده شود .